Бай-Кара Шөжүльбеевна Долчаңмаа
“Демиселден кортпайн, ниитилел хөгжүлдезиниң шимчээшкининге дүүштүр бодунуң күжениишкиннерин угландырып шыдаар, чугле ындыг кижи ажыктыг ажылдакчы болуп шыдаар” — деп, XIX чус чылда орус бодалчы Г.В. Плеханов билдингир болгаш көскү ажылдакчылар дугайында чугаалаан. Бо чугааны Бай-Кара Шөжүльбеевна ышкаш ажылдакчыларга бүрүн хамаарыштырып болур: ол бодунуң, бүгү амыдыралын төрээн Тывазының хөй националдыг чонунга шынчы бараан болурунга берген.
Тыва Республиканың дээди куруне албан-дужаалынга ол хөй чылдар дургузунда чаагай үре-түңнелдиг ажылдап келген.
Даг-Алтайга көдээ ажыл-агый техникумун дооскан соонда, ону херээжен чоннуң ортузунга ажыл чорудар организакчы кылдыр томуйлаан. Ол хүн бүрүде тос-он шак дургузунда кыштың соогунда, чайның изиинде көшкүн араттарның аалдарынга барып, херээжен чонну үжүк-бижикке могаг-шылаг чокка өөредип турган.
Удаваанда ону партияның Кызыл хооркомунуң секретарынга соңгаан, а оон херээжен чон ортузунга база катап ажылдап эгелээн. Колхозтарга уруглар садиктерин, яслилерин ажы-дарынга ол дузалап, көшкүн араттарны сууржуң амыдыралче шилчидеринге, чоннуң ажы-төлун өөредиринге дузалап, чаагай үре-туңнелдиг ажылдарны кылган.
А 1962 чылдың январьда Б. Ш. Долчанмааны Тыва АССР-ниң Дээди Совединиң бирги сессиязы республиканың Дээди Совединиң Президиумунуң Даргазынга бир үн-биле соңгаан. Бай-Кара Шожульбеевнаның могаг-шылаг чок күш-ажылын күрүне бедии-биле үнелээн: Октябрь Революциязының, “Улустарның найыралы”, “Хүндүлелдиң демдээ” орденнер-биле, он бир медальдар-биле, МАР-ның ийи медальдары-биле болгаш хөй санныг хүндүлел бижиктер-биле ол шаңнаткан. Б-К. Ш. Долчаңмаа — республика найысылалының хүндүлүг хамаатызы.
