Ховар дээн чымчак, эвилең сагыш – сеткилдиг болгаш бот-амыдыралчы көску талантылыг кижи. Алексей Иргитович Чараш-оол тыва телевидениениң тургузукчуларының бирээзи болуп, бодунуң бугу амыдыралын чогаадыкчы ол улуг ажылга бараалгаткан. Ол Эрзинниң Тарлашкын деп черге төруттунген. Долгандыр турар бойдусту болгаш амыдыралды билип алырынче ол бичиизинде – ле сундугуп эгелээн. Совет Армияга шериг албанын 1952 чылда эрттирген сөөлунде чогум-на журналист болурун эглиш чокка шилип алган. «Тываның аныяктары» солунга ол эгезинде очулдурукчулап, оон корреспондент болуп ажылдаан. Сөөлзуредир, кажан обласьтың партия школазын доосканда, ол-ла солуннуң чагаа болгаш комсомол амыдыралының килдистерин эргелекчилээн. 1960 чылда Алексей Иргитовичини Тыва АССР – ниң телевидение болгаш радиодамчыдылга талазы-биле комитединге ажылдаар кылдыр чалаан. Радиотележурналистиң чогаадыкчы аргалары чогумна анаа долузу – биле илереп, көступ келген. А кол солун ажылдар ону манап турган – Тывада эн баштайгы телестудия 1966 чылда ажыттынган, чогаадыкчы дилээшкиннерлиг болгаш талантылыг аныяк кижилер чаа студияга ынчаарда ажылдап кирген. Телевидениениң чечен чогаал дамчыдылгазының редактору Алексей Чараш-оол оларның бирээзи болган. Уран чуулдуң болгаш чечен чогаалдың мастерлериниң дугайында Алексей Иргитовичиниң белеткээн теледамчыдылгалары Тыва телевидениениң тергиин дээн дамчыдылгалары болуп, ооң алдын фондузунче кирген: композитор Алексей Чыргал-оолдуң, Тыва цирктиң удуртукчузу Владимир Оскал-оолдуң, шылгараңгай артистер Кара-кыс болгаш Максим Мунзуктарның, чогаалчылар Степан Сарыг-оолдуң, Александр Даржайның, Василий Монгуштуң, чурукчулар Иван Салчактың, Саая Сарыг-оолдуң, ыраажы Надежда Краснаяның чогаадыкчы чуруктарын ол теледамчыдылгаларда тодаргай чуруп көргускен. Төп телевидениениң тырттырганы «Тыва дугайында ырлар» деп фильм-концерттиң, Чөөн Сибирьниң телестудиязының тургусканы «Тыва дугайында уш ыр» деп барымдаалыг фильмниң авторларының бирээзи Алексей Чараш-оол болган. Алексей Иргитович дээрге кезээде чогаадыкчы, бижип чоруур журналист болуп, амыдыралының сөөлгу хуннеринге чедир арткан: В. Оскал-оолдуң «Тыва цирк» деп номунуң эге созуглелин ол чогаадып кылган. Оон чогаадыкчы ажылдары утка – шынарынын болгаш хевириниң талазы-биле кажан-даа эргижиривес. Чыл буруде шаннаар Алексей Чараш-оол аттыг шанналды Эрзин кожуун чагыргазы, оон чангыс чер-чурттуглары болгаш торелдери тургускан.
А.И. Чараш-оол – Тыва АССР-ниң культуразының алдарлыг ажылдакчызы, «ССРЭ-ниң хундулуг радизи» деп демдектиң эдилекчизи бооп, улус-чоннуң сагыжынга арткан.
Алексей Иргитович Чараш-оол: Сөзуглел : дорт // XX чүс чылда Тываның алдарлыг кижилери – Заслуженные люди Тувы ХХ века. – Кызыл, 2004. – Ар. 299.
Информацияны белектээн библиотекарь
Ооржак А.С.
