Тыва аңчылар аңнар, куштар болгаш өске-даа дириг амытаннарның онзагай шынарларын, чаңнарын, тывызыктар, үлегер домактар дузазы-биле тайылбырлап берип чораан.

Маадырлыг эпоста аңныыр мергежилинге өөредиг база калбаа-биле көргүстүнген. Ында бир-ле дугаарында ада кижиниң ролю улуг салдарлыг. Чижээлээрге, «Хартыга бора аъттыг Чаңгыс-Карыш» деп маадырлыг тоолда ачазы оглун хүнүң-не эдертип алгаш, бөденеледип өөредир. Оон оглу дуржулгалыг апаргаш, сыын-мыйгакты эңдере дергилеп эккеп турарга, ачазы тургаш: — Че, оглум, ам черле болбас бе, эът оваа, чаг оваа болу берди, өйлеп өлүрүп чивес бе? — деп чагыыр.

Тоолдарның бичии маадыры аң-меңни баштай ылгап билбес болганындан, кандыг аңны өлүреринге, кандыызын өлүрбезин ача, авазындан ыяап-ла айтырып алыр: «Аргада дөңгүр кара чүвелер кижи кырынче ширикти оя тырткаш октагылаптар «хоо-хаа» — дээш, кижиже дап берип-даа турар чүвел, ону кижи өлүрүп болур чүве бе, ачай, авай? — деп айтырар. Ачазы олургаш: — Ону кижи өлүрүп болбас, таңдының ыдык аңы-дыр, оглум, ону көрзүңзе оюп-кыйып чоруур сен — деп чагыыр («Эр-хей Эртине-Мерген», ар. 33).

Ол ышкаш чаа төрүттүнген чаш оол ада-иезинден аңнарның адын, хевир-дүрзүзүн койгун, тарбагандан эгелээш, элик-хүлбүс, сыын-мыйгак, адыг-хайыраканга чедир танып билип аар. «Ак-ак таңныг, шагжагар-шагжагар мыйыстыг, алгырып-алгырып аргаже киир маңнай бээр чүү чүвелерил ол? Кижи ооң эъдин чиир чүве бе, чивес чүве бе, авай? — деп айтырар. Авазы олура: Шынап-ла өлүрүп ап шыдаар чүве болза, чогум-на чүве ол боор, оглум» — дээр («Мөге Шагаан-Тоолай», ар. 33).

Ынчангаш маадыр бичии аңнардан эгелээш, чоорту улуг аңнарга чедир адып чорааш, улуг улустарның хайгааралының ачызында, аңчыларның мергежилиниң чажыттарынга өөренип, ёзулуг дуржулгалыг аңчы болу бээр.

Алган дөзү: Орус-оол С. М. Тыва улустуң аас чогаалында аңчыларның чаңчыл-сагылгалары // Башкы. – 1999. — №5-6 — Ар. 106.