Бүдүү айы – Шагааны уткуурунга белеткел ажылы, сагыш-сеткилди, оран-саваның ишти-даштын арыглаары болур.
Шагаа дээрге «Шагныӊ чаазы» — Чаа чылдыӊ эгези азы «шаг» (үе) болгаш «аа» (аа сүт) деп ийи сөстен тургустунган чиңгине тыва сөс болур. Тывалар чаа үениң келгенин чаш төлдүң чаларап төрүттүнгени болгаш иениң аа сүдү ышкаш арыг деп сүзүглеп турганындан Шагаа үезин «ак» ыдыктыг деп билип чораан.
Шагаага белеткенир үжен хонуктуӊ чымыштыг үезин БҮДҮҮ АЙЫ дээр. Бо үеде кижи бүрүзү Шагаага белеткенип, аал-оранын арыглап, харга кактаныр. Чыл дургузунда чыглып келген бок-сакты, хир-чамны арыглаар. Чүгле даштыкы чүүлдерни арыглаар эвес, кижи бодунуӊ сагыш-сеткилин, үзел-бодалдарын арыглаары база чугула.
БҮДҮҮ АЙНЫӉ КОЛ УТКАЗЫ — белеткел болгаш кижиниӊ даштыкы база иштики арыгланыышкыны болур.
Сундуй Г.Д. Шагааның сүзүктери. Кызыл, 2015. – 24 с.
