- Пашты эжикче чая тикпес – мал-маган орта турбас апаар.
- Пашты орунче чая тикпес – аас-дыл үнүп болур.
- Сава артава – сава кижиден улуг (аъш-чем кудар саваны хүндүлээри ол)
- Кыс кижи эт-херексел баспас – божуурда бергедеп болур.
- Кижиден азы черден бижек албас – хай-бачыт келир
- Бөрт албас – куду аастыг хеп багай дижир.
- Херек чок черге аъш-чем, сүт төп болбас – аштаар.
8.Улуг-даа, бичии-даа орукка албаннавас – оруу шаптаараазынга кажан-на бир таваржыр.
- Аржаан, кара суг бажы чүдеретпес, оъдун чулбас, ыяжын сыйбас, сугже багай чүве октавас – эм-дом болур ыдык суг килеңнезе, айыылдыг, аарыг-аржык болу бээр.
- Кургаваан өл ыяшты сйып, кезип болбас – аарыгга таваржыр, азы назын кыскалаар.
- Эм үнүш чыырда, төндүр албас, чамдыызын алырда чалбасрып дилээр, четтиргенин илередир.
- Хам ыяш үревес, ооң кургаг будуктарын-даа албас.
- Өгже кирерде идиин кактап, чөдүрүп медээ бээр – хенертен улусту меңнеди кире халып болбас.
- Чаа божаан кижини караңгыда чааскаандырзын үндүрбес – белиңчи манап турар, меңнеп-коргуп болур, оон эмиг сүдү тыртына берзе, өпеяаы аштай бээр.
- Дүне ыяш чарбас, аргажок чарар апарза, “кижи эъди аараан, ынчангаш чарып тур мен” дээр.
- Ак чемни аргажок төгер ужур таварышса, кижи баспас черже меңней аарак, ышкындыр төгер.
- Кижиге бижек, хачы ап бээрде, сывын ол кижиже көрүндүр сунар, бистиг шиш бажын кижиже көрүндүр сунмас.
- Аңчы кижи онзагай чараш, өскелеринден ылгалдыг аң өлүрбес – ол оран ээзи бооп болур – оран килеңней бээр.
- Оран кежиинге хоптактанмас, өйлей алыр.
- Куш уязынга дегбес, чуургаларны
- Кыс мен дээш кыяң болбас, оол мен дээш ойлук чок болбас.
- Арагага сундулап болбас, араганың кырынга чам үнер.
- Отче ажыг чүве кагбас – от чаяачы килеңней бээр.
- Авазынга ажынып-хорадап, бак сөглеп, хол дээп болбас – кежии кудулай бээр.
- Идик-хевин чуттуг бак эдилевес – хеп кежии кудулаар.
- Отка көс кожая берген орза, ону ужур итпес төрелиң азы эжиң азы бир-ле кижи аалдап кел чыдары ол-дур.
- От орну баспас – от чаяачы ыдык болур.
- Бак чүве оштавас – ол хевээр бүде берип болур.
- Амылыг амытан хинчектевес – ооң аар уржуу аймаанга кээр.
- Каргыштыг кара аас этпес – кажан-бир салгалдарынга эглип келир.
- Өгге олурган улустуң мурну-биле эртпес.
- Бичии кижи улуг улус чугаазынга киришпес.
- Аал өдээнге аъттыг шаппас.
- Эжикти хак кылдыр хагбас.
- Өгге алгырбас, сыгырбас, чараазын сыккырбас.
- Өгге дыңналдыр кегирбес, улуй аарай эзевес, дыл ужулбас.
- Өгнүң эргининге олурбас, будун дазалай азы хере теппес.
- Хууңну доңгайтыр салбас.
- Будун азып алгаш челдирбес.
- Эр кижиниң, чаш кижиниң хевин артавас, баспас – хей-аъды кудулаар.
- Эр кижи хой бажында думчук куйгазы чивес – аң чыт алыр, аңнаарга аайлашпас апаар.
- Эр кижи баштың ийи кулак аразында “маадыр куйганы” чивес – кызаа черге айыылга таваржып болур.
- Калбак чарын эъдин чааскаан чивес – аштырган кижи чарын кырынга дүжер.
- Сайгыракты чааскаан чивес – чуртталганың хөй кырлаңнарынга аза берип болур.
- Хачы, кыскаш аксы аңгаңнатпас – бөрү аксы малынга кээр. Черге салырда аксын хаггаш, салыр.
- Кырыны боду чиггеш, үдүнден кажаага азып каар – мал кежиинге эки.
- Мун-ээги дээрге эң мурнуку чолдак эъткир ээги ол. Ону бай ээги ээги дээр, ону өске кижиге бербес, боттары чиир.
- Чаш уруг тудуп алгаш, өг, аал кезивес. Херек апарза, хаваанга хөө чаап аар, ол аза-буктан камгалал болур.
- Кавайда чаш кижиниң чааскаандырзын өгге кагбас. Аргажок херек апарза, будунуң кырынга хачы азы согааш дажы салып каар.
- Орун ээн ходурбас, аңаа багай чүве халдатпазы-биле хачы азы бижек салып каар.
- Баштай ушкан эжин кыжырбас.
- Артык чүве кижиден албас.
- Кижиже боо, бижек арынмас – айыыл үнүп болур.
- Кел чыткан кижиже уткуй бок-сак үндүрбес.
- Дижин кыжыратпас – дүржок кижи ындыг дижир.
- Сугну бооп балыктап болбас – кежии чайлаар.
- Чок мен дээш чода карты чивес, бай мен дээш балдыр карты октавас.
- Шары бажынга чүген сукпас (кедирбес).
- Кежээ сүт, көс, бок үндүрбес.
- Эзир куш – чоргаар чоруктуң демдээ, ону өлүрерге, сузу бастынар, чоргааралы кудулаар.
- Хартыга куш – кашпагай чоруктуң демдээ, ону өлүрерге бут-даваны сынар
- Хек – ыраажы куш, ону өлүрерге боску тунар, салгалдарындан ыраажы, хөгжүмчү кижи үнмес.
- Торга куш – каас чоруктуң демдээ, ону өлүрерге үре-салгалдары самдар чурттаар.
- Хамнаарак кушту өлүрген кижиге хам кижиниң каргыжы чедер.
- Дээлдиген кушту өлүрерге чадаглаар, ол чылгы мал өттүнүп киштеп эдер куш-тур.
Материалды Национал ном саңының редактору
Момбулай Оралмаа Анчымаа Хертектиң
“Өгбе чагыы” деп номундан белеткеп бижээн.
Чурукту интернет четкизинден алган.
