Тыва хөөмейниң көскү төлээзи 1930 чылдың май 15-те Сүт-Хөл кожууннуң Алдан-Маадыр суурунга үш ажы-төлдүг арат өг-бүлениң ортун оглу бооп төрүттүнген. Кавайлыындан авазының өпей ырын, тыва улустуң тоолдарын дыңнап өскени ооң иштики сагыш-сеткилин база делегейже көрүүшкүнүн байыдып, уян хөңнүнче ханы сиңнигип, келир үеде тускай аянныг хөөмейжи болурунга улуг салдарлыг болган. Сундукай Шээлеевичиниң шилип алган мергежили уран чүүл делегейинден ырак-даа болза, ооң чогаадыкчы ажыл-ижи Тываның культура болгаш уран чүүл амыдыралы-биле тудуш чораан. Эрткен чүс чылдың чеден чылдардан бээр Сундукай Шээлеевич чүгле кожуун, республика чергелиг эвес, а бүгү Совет Эвилелинге чарлаан мөөрейлерниң идепкейлиг киржикчизи болуп, бедик шаңналдарлыг черлерни чаалап ап, кайгамчыктыг хөөмейи-биле чоннарны магададып, улустуң кичээнгейин калбаа-биле хаара тудуп чорааны чоргааранчыг.
Тываның хереглел кооперациязының белеткел системазынга көвей чылдар дургузунда ажылдап келген хөөмейживис бедик хүндүткелди, шаңнал-макталды чедип ап, Тыва АССР-ниң Культура яамызының «Шылгараңгай күш-ажыл дээш» деп хөрек демдээ-биле база Хүндүлүг бижиктери-биле шаңнатканы ооң чымыштыг ажыл-ижинге бердингенин херечилеп турар. 1984 чылда Сундукай Шээлеевичиге «Тыва АССР-ниң уран чүүлүнүң Алдарлыг ажылдакчызы» деп дээди шаңналды база 1992 чылда «Тыва Республиканың Улустуң хөөмейжизи» деп атты тывыскан.
Бөгүн кайгамчык салым-чаяанныг хөөмейживисти сактып, чырык овур-хевиринге мөгейип, ооң дөргүл-төрелинден, салгакчыларындан кадагалаттына берген аудио-видео материалдарын Тыва үндезин культура төвүнүң архиви-биле үлежирин дилеп тур бис. Амгы үеде Сундукай Шээлеевичиниң хөөмейин бижидип каан эвээш санныг аудио материалдары салгалдарның улуг өнчүзү болуп чоруур. Өгбевиске улуг четтиргенивисти илередип, арттырып каан үнелиг белээн дараазында салгалдарга дамчыдар ажылды эчизинге чедирерин аазап тур бис.

#хоомейжи #хөөмейжи #легенды_хоомея #легенды_горлового_пения